تاپسیس سلسله مراتبی فازی چیست؟
در ادبیات موضوع یکی از مشهورترین روشهای شناخته شده که به طور گسترده برای حل مسائل تصمیم گیری چند معیاره استفاده میشود روش AHP فازی است. از این روش در تحقیقات و مقالات زیادی جهت رتبه بندی و انتخاب گزینهها مورد استفاده قرار گرفتهاند برای نمونه در تحقیقی با عنوان «استفاده از AHP فازی برای انتخاب پرسنل» از این تکنیک استفاده شده است (Gungor, et al.,2009).
یکی دیگر از این مدلها، تاپسیس فازی است که برای اولین بار توسط چن و هونگ در سال 1992 ابداع شد (Chen, et al., 1992). در این مدل وزنها و ماتریس تصمیم گیری به صورت اعداد فازی تعریف میشوند و همانند تاپسیس کلاسیک بر اساس فاصله از ایده آل مثبت و منفی رتبهبندی میکند. در تحقیقات بسیاری چون (Ertu rul & Karaka, 2007) و (Kelemenis & Askounis, 2010) از این روش بهره گرفته شده است.
روش ادغامی AHP و TOPSIS
در تحقیقات مختلف، روش ادغامی AHP و TOPSIS به این صورت است که ابتدا وزن معیارها و زیر معیارها به کمک روش AHP محاسبه میشود و از این وزنها در روش تاپسیس به منظور رتبه بندی گزینهها بهره گیری میشود در تحقیقاتی چون (Se me, et al., 2009)، (Gumus, 2009)، (Ertu rul & Karaka o lu, 2009) از این روش استفاده نمودهاند. اکثر مدلهای تاپسیس فازی، ساختار سلسله مراتبی موجود در مسائل چند معیاره (مزیت اصلی AHP) را در نظر نمیگیرند.
پس از جمع آوری معیارهای اصلی و فرعی و تشکیل ساختار سلسله مراتبی از معیارها، از روش تاپسیس توسعه یافته شده که در (Kahraman, et al., 2008) و (Wang, et al., 2009)، تاپسیس سلسله مراتبی در محیط فازی نامیده شدهاند، برای رتبه بندی گزینه ها استفاده می شود.
مراحل انجام روش تاپسس سلسله مراتبی به صورت می باشد:
گام یک) تعیین وزن معیارها و زیر معیارها: در این مرحله بعد از تعیین معیارهای اصلی و زیر معیارهای ، وزن آنها تعیین می گردد.
گام دو) تعیین اهمیت نسبی فازی هر گزینه نسبت به هر زیر معیار
گام سوم) از آنجایی که زیر معیارهای مختلف ممکن است دارای ارزشهای متفاوتی (مثبت یا منفی) باشند بنابراین لازم است قبل از بهکارگیری آنها بی مقیاس شوند به عبارت دیگر زیر معیارهای مثبت با بالاترین مقدار باید بیشترین رتبه و معیارهای منفی با بیشترین مقدار باید کمترین رتبه را به خود اختصاص دهند.
به منظور بی مقیاس سازی فازی اهمیت نسبی زیر معیارهای با ارزش مثبت از رابطه زیر استفاده میشود.